NGƯỜI LÀNG ẺN SÔNG THAO: HÒN VỌNG PHU

(PLO) – Nhiều truyền thuyết, sự tích về hòn Vọng Phu (đá trông chồng) đi vào thơ ca, hội họa, âm nhạc… Vậy hòn Vọng Phu ở tỉnh, thành nào trên đất nước Việt Nam.

Anh lấy em

Truyền thuyết có nhiều dị bản kể về hai anh em ruột lấy nhau. Khi người anh Tô Văn phát hiện ra vợ mình chính là người em gái ruột Tô Thị từ một vết sẹo trên đầu. Vết sẹo ấy do ngày trước người anh vì vô tình làm em chảy máu đầu sợ cha mẹ về đánh nên bỏ trốn. Ác nghiệt thay họ lại lấy nhau nên vợ thành chồng và có một người con. Người chồng, người anh day dứt lương tâm nên lấy cớ đi biển đánh cá rồi không trở về. Người vợ mòn mỏi đợi chồng ngày này qua ngày nọ. Nhớ chồng nên ôm con ra hòn đá trước biển ngóng trông. Hai mẹ con chết hóa đá.

Anh ruột lấy em gái - Ảnh tư liệu

Cũng có thuyết khác cho rằng, người chồng đi chiến trận không về. Vợ bồng con ra núi ngóng trông rồi chết hóa đá. Đá ấy được dân gian gọi đá trông chồng hay còn gọi hòn Vọng Phu. Cảm thương tình cảnh ấy, nhạc sĩ Lê Thương đã sáng tác ba bài Hòn Vọng Phu để ca ngợi tính chung thủy của người vợ.

Ngày nay ở Việt Nam có nhiều hòn Vọng Phu, trải dài từ miền Bắc và miền Trung. Theo tác giả Nguyễn Dược - Trung Hải trong Sổ tay địa danh Việt Nam, NXB Giáo dục, 1998, thì:

Hòn Vọng Phu ở Đắk Lắk

Dãy núi hình cung, mặt lối quay về hướng Tây Bắc nằm ở phía Tây huyện Mơ Đrăk, tỉnh Đăk Lăk, độ cao: 2.051 mét, còn có tên là Chư H’mu.

Hòn Vọng Phu ở Thanh Hóa

Núi Nhồi, ngày xưa gọi là núi Khế, thuộc thôn Nhuệ (Nhuệ Sơn), nay là xã Đông Hưng huyện Đông Sơn, cách thành phố Thanh Hóa khoảng ba cây số về phía Tây Nam, chu vi chừng 4.000 mét. Trên đỉnh núi có hòn đá giống hình người đàn bà và hai con nhỏ đứng trông về phương Nam, nơi có chiến trận thời Trịnh-Nguyễn phân tranh. Núi này được cư dân ở đây gọi là núi Vọng phu.

Ngoài ra cũng còn nhiều tài liệu nói về các hòn vọng phu khác.

Ảnh minh họa

Hòn Vọng Phu ở Lạng Sơn

Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa

Có nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh.

Hai câu ca dao này chỉ núi đá vôi nằm bên sông Kỳ Cùng, gần động Tam Thanh ở thị xã Lạng Sơn. Tương truyền vì mong mỏi chồng ra trận lâu về, nàng Tô Thị bồng con lên núi ngóng trông, lâu ngày hóa đá, còn gọi là núi Tô Thị.

Hòn Vọng Phu ở Nghệ An

Cạnh dòng Nậm Giải, Quế Phong, Nghệ An có một khối đá trắng lớn có dáng mẹ bồng con hướng mặt nhìn ra dòng nước. Người Thái ở đây vẫn gọi là hòn Vọng Phu.

Hòn Vọng Phu ở Quảng Nam

Ở Quảng Nam-Đà Nẵng có “Đá Bà Rầu" cũng là hòn Vọng Phu. Câu chuyện lưu truyền về pho tượng đá có hình người đàn bà này có khác với những truyền thuyết Vọng Phu trên cả nước: Người vợ có chồng đi buôn xa, ngày ngày nàng ra bờ sông mòn mỏi trông chồng. Ngày lại ngày qua, nàng vẫn hi vọng… và cuối cùng chàng trở về nhưng hạnh phúc đã không đến mà lại vỡ tan cùng với bao nhiêu nghi ngờ, ghen tuông...; chồng nàng lại bỏ nhà ra đi. Nàng buồn rầu ra cửa biển, đau thương rồi biến thành khối đá sầu muộn. Bên cạnh tượng đá nay còn có một ngọn tháp, gọi là Tháp Bà Rầu.

Hòn Vọng Phu trải dài từ miền Bắc đến miền Trung - Ảnh tư liệu

Hòn Vọng Phu ở Bình Định

"Bình Định có núi Vọng Phu/Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh...".

Phía Nam đầm Đạm Thủy, thuộc địa phận huyện Phù Cát, có núi Bà. Núi choán cả một vùng rộng lớn trên bốn mươi cây số vuông, uy nghi với bao điều kỳ bí. Ngày xưa, núi có tên chữ là Phô Chinh đại sơn (Phô Chinh nghĩa là “bày chiêng”) – núi Bày Chiêng còn gọi là Hòn Chuông (Chung sơn). Nhìn từ xa, Hòn Chuông giống quả chuông úp với nhiều đèo dốc: đèo Nhỏ ở phía bắc, đèo Lớn (còn gọi là đèo Tố Mộ) ở phía nam, đèo Mũi Đá Giăng ở phía đông… Trên đỉnh núi, có hai khối đá, một cao, một thấp trông tựa hình người. Từ phía biển nhìn vào giống hệt một người đàn bà tay dắt đứa con đang đứng ngóng nhìn ra khơi xa. Dân địa phương gọi đó là Hòn vọng phu.

Vợ trông chồng hóa đá Vọng Phu - Ảnh tư liệu

Hòn Vọng Phu ở Tuy Hòa

Tuy Hòa có núi Đá Chồng (Đá Bia; Thạch Bi Sơn), thuộc xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa. Cư dân trong vùng gọi đây là núi Vọng Phu. Núi cao 706 mét nằm cạnh quốc lộ 1A thuộc dãy Đèo Cả, là một nhánh của dãy Trường Sơn chạy ra sát biển, chân núi phía nam giáp Vũng Rô. Trên đỉnh có tảng đá lớn mọc dựng đứng, trông tựa hình người đàn bà. Dân địa phương cũng truyền tụng sự tích Vọng Phu.

Theo nhà ngôn ngữ học, tiến sĩ Lê Trung Hoa, thì: “Nói chung mỏm núi nào có chỗ cao, chỗ thấp giống hình người mẹ và đứa con, qua trí tưởng tượng của người Việt, đều có thể trở thành hòn Vọng Phu” (SGGP Thứ 7, 30-12-2000).