LÝ BẠCH

 LÝ BẠCH  (701-762), - NHÀ THƠ CHẾT VÌ TRĂNG

Nếu muốn chọn một nhà thơ, thật thơ ,yêu thơ ,yêu trăng và rượu.  Ngoài thơ, trăng và rượu ra không còn gì đẹp hơn nữa ta chọn LÝ BẠCH.

Trong văn học sử Trung Hoa, thời thịnh Đường (Lý Long Cơ 618-907), có hai Nhà thơ nổi tiếng và được mọi người nể trọng, đó là Lý Bạch (李白) và Đỗ Phủ (杜甫). Lý Bạch được tôn là Thi Tiên,( hay Trích Tiên) còn Đỗ-Phủ (nhỏ hơn ông 11 tuổi) là Thi Thánh. Thật vậy, ông là một Nhà thơ nổi tiếng không những ở trong nước, mà còn ở nước ngoài nữa.

Lý Bạch đã sáng tác hơn 2 vạn  bài thơ, nhưng ông không bận tâm cất giữ bài nào. Thơ của ông được biết tới là nhờ dân gian truyền tụng. Đến khi ông mất (762), người ta mới gom góp lại được ngót 2 ngàn  bài, nhưng nay chỉ còn trên dưới 1 ngàn  bài, và bài nào cũng hay.

Ông sáng tác về mọi đề tài . Khác Đỗ Phủ, thơ của Lý Bạch nhẹ nhàng, phóng khoáng, tự nhiên, không va chạm đến thế sự, lại có sắc thái chủ nghĩa lãng mạn.

Tục truyền có một đêm, khi Lý Bạch đang say sưa trên bờ sông Thái Thạch, huyện Đang Đồ, tỉnh An Huy, ông nhìn thấy trăng ở dưới đáy nước, đẹp quá, liền nhảy xuống, với ý định vớt trăng lên, nhưng bị chết đuối. Từ nơi đó, về sau người ta xây một cái đài đặt tên là Tróc Nguyệt Đài (Đài Bắt Trăng). Chuyện ông nhảy xuống sông ôm trăng dù có phần nào thêu dệt, nhưng chính vì thế, làm cho thơ ông thơ mộng hơn, nổi tiếng hơn.

Đơn cử một bài để thấy hơi thơ và  khẩu khí của "nhà thơ chết vì trăng" dưới đây : 

Bài thơ  

月下 獨 酌            “NGUYỆT HẠ ĐỘC CHƯỚC"

 李白                                                     Lý Bạch

花間一壺酒，         Hoa gian nhất hồ tửu, 

獨酌無相親。         Độc chước vô tương thân 

舉杯邀明月，         Cử bôi yêu minh nguyệt 

對影成三人。         Đối ảnh thành tam nhân 

月既不解飲，         Nguyệt ký bất giải ẩm 

影徒隨我身。         Ảnh đồ tùy ngã thân 

暫伴月將影，         Tạm bạn nguyệt tương ảnh

行樂須及春。         Hành lạc tu cập xuân.

我歌月徘徊，         Ngã ca nguyệt bồi hồi 

我舞影零亂。         Ngã vũ ảnh linh loạn

醒時同交歡，         Tỉnh thì đồng giao hoan

醉後各分散。         Tuý hậu các phân tán

永結無情遊，         Vĩnh kết vô tình du 

相期邈雲漢。         Tương kỳ mạc Vân Hán.

Dịch nghĩa 

Trong đám hoa với một bình rượu

Uống một mình không có ai làm bạn

Nâng ly mời với trăng sáng

Cùng với bóng nữa là thành ba người

Trăng đã không biết uống rượu

Bóng chỉ biết đi theo mình

Tạm làm bạn với trăng và bóng

Hưởng niềm vui cho kịp với ngày xuân

Ta hát trăng có vẻ bồi hồi không muốn đi

Ta múa bóng có vẻ quay cuồng mê loạn

Lúc tỉnh cùng nhau vui đùa

Sau khi say thì phân tán mỗi một nơi

Vĩnh viễn kết chặt mối giao du vô tình này

Cùng nhau ước hẹn lên trên Thiên hà gặp lại

Nhiều người đã dịch bài này. Tôi cũng mạo muội dịch xem sao :

UỐNG RƯỢU DƯỚI TRĂNG

Lý Bạch 

Trong vườn hoa  rượu một bình

Chẳng ai là bạn một mình bên hoa

Tưởng đâu uống rượu mình ta

Trăng,Ta với bóng chả ba là gì

Trăng không uống rượu hề chi

Bóng còn quất quít liền kề bên ta

Hướng về Trăng sáng từ xa

Cùng vui cho thỏa kẻo mà hết xuân

Khi ta hát tưởng Trăng ngân

Múa thì Bóng luyến theo chân rộn ràng

Tỉnh ra cất tiếng ca vang

Rượu tàn ta lại nhẹ nhàng chia ly

Nguyện cùng nhau mãi nhâm nhi

Sông Ngân điểm hẹn đến thì gặp nhau. 

DIZIKIMI dịch